Wat is pensioensparen en hoe begin je eraan?

Pensioensparen in België is een van de populairste manieren om een ​​aanvullend pensioen op te bouwen met fiscaal voordeel . Sinds 1984 stimuleert de overheid dit systeem, maar blijft de werking ervan overtuigd voor velen onduidelijk. In dit artikel ontdek je hoe je aan pensioensparen begint, welke keuzes je hebt (zoals een pensioenspaarfonds of een pensioenspaarverzekering via tak 21 of tak 23 ), en hoe je het meeste rendement en voordeel behaalt.

Wat is pensioensparen in België?

Pensioensparen is een systeem waarbij je als particulier jaarlijks een bedrag opzijzet in een pensioenspaarproduct. In ruil daarvoor krijg je een belastingvermindering via je jaarlijkse aangifte. Het geld blijft normaal gezien vaststaan ​​tot je 60e verjaardag, of tot minimaal 10 jaar na de eerste storting als je pas start op latere leeftijd.

Pensioensparen is vrijwillig: je kiest zelf of je meedoet, hoeveel je stort (binnen de vaste vastgelegde plafonds) en via welke formule je spaart.

Pensioensparen: Hoeveel mag je storten?

In 2025 zijn er twee maximalebedragen:

• Storting to €1.020: je krijgt een belastingvermindering van 30% → dat is maximaal €306 voordeel.

• Storting to €1.310: je krijgt een belastingvermindering van 25% → dat is maximaal €327,50 voordeel.

Wie voor het hogere plafond kiest, krijgt dus iets meer terug, maar tegen een lager percentage. De keuze is vrij, maar je moet het juiste bedrag aanduiden in je belastingaangifte.

Let op: de fiscale val bij pensioensparen

Veel mensen storten “zomaar een bedrag” ergens tussen het lagere en hogere plafond, met goede bedoelingen. Maar net daar schuilt een fiscale valkuil. Als je niet precies weet waar de slag ligt tussen beide systemen, loop je het risico dat je meer spaart maar minder belastingvoordeel krijgt .

In de praktijk blijkt elk jaar dat meer dan 2.000 Belgen in deze val trappen: ze storten een bedrag tussen beide plafonds en komen uit dan wie zich gewoon beperkt tot het lagere maximum.

Wat kun je doen?

• Kies bewust voor een lager bedrag, omdat u zekerheid heeft over het hoogste fiscale voordeel per gestorte euro.

• Of ga ineens voor het volledige hogere bedrag als je meer wil sparen en weet dat het nog net voordeliger is.

• Twijfel je? Dan is minder storten vaak beter dan net te veel.

De grensbedragen kunnen jaarlijks wijzigen door indexering, dus het loont om elk jaar opnieuw zelfs nog te staan ​​bij je keuze. Wat vandaag slim lijkt, is dat volgend jaar misschien niet meer.

Pensioensparen: Hoe zit het met de belastingen?

Op je 60e verjaardag (van 10 jaar na de start als je later begint) wordt een tussentijdse anticipatieve heffing van 8% ingehouden op het vloeiende kapitaal. Dat betekent dat je daarna niets meer betaalt, ook niet op latere groei. Let wel: wie pas begint na zijn 55e, moet minimaal 10 jaar sparen om de eindbelasting te vermijden.

Daarnaast zijn de jaarlijkse inkomsten (rente of meerwaarde) normaal gezien vrij van roerende voorheffing zolang je binnen het wettelijke kader blijft.

Pensioensparen: Verzekeringsfonds?

Je hebt als spaarder de keuze uit twee hoofdformules :

1. Pensioenspaarfonds (via een bank)

Je stort maandelijks of jaarlijks een bedrag in een beleggingsfonds dat beheerd wordt door een fondsbeheerder. Dat fonds belegt in een mix van aandelen en obligaties. Je hebt geen kapitaalgarantie, maar op lange termijn is het verwachte rendement hoger dan bij een spaarformule.

De kosten zijn wel belangrijk: instapkosten tot 3%, jaarlijkse beheerskosten van ±1% tot 1,5%, en beperkte transparantie over de onderliggende posities.

Geschikt voor wie beleggingsgroei nastraatt en fluctuaties.

2. Pensioenspaarverzekering (via een verzekeraar)

Dit is een verzekeringscontract in tak 21 of tak 23:

• Tak 21 : met kapitaalgarantie en vaste rentevoet, versterkt aangevuld met winstdeelnaam. Veiliger, maar lagere opbrengst.

• Tak 23 : zonder kapitaalgarantie, gevestigd in fondsen. Hoger risico, maar kans op beter rendement.

Geschikt voor wie zekerheid (tak 21) of flexibiliteit (tak 23) zoekt binnen een fiscaal voordelig kader.

Hoe kies je tussen fonds en verzekering?

Er is geen universeel juiste keuze. Wie een jonge start en een lange horizon heeft, kan vaak beter kiezen voor een fonds of een tak 23-verzekering. De risico's op korte termijn worden dan gecompenseerd door groeipotentieel op lange termijn.

Wie veiligheid belangrijk vindt of dichter bij pensioenstaat, kiest beter voor een tak 21-formule met kapitaalgarantie. Let wel: de huur is vandaag historisch laag.

In beide gevallen moet je goed letten op de kostenstructuur, transparantie en de achterliggende strategie van het productfonds.

Pensioensparen combineren met VAPZ, IPT of POZ?

Ja. Pensioensparen is combineerbaar met:

• Langetermijnsparen

• VAPZ of POZ (voor zelfstandigen)

• IPT (voor zaakvoerders via de vennootschap)

Al deze werkende systemen op een andere manier en hebben elk hun eigen fiscale regels. Het is dus perfect mogelijk om je pensioenopbouw uit te breiden over verschillende sporen.

Alternatief voor pensioensparen: ETF van aandelen?

Je kunt ook gewoon beleggen in ETF's of een aandelenportefeuille, buiten het pensioensparen om. Je krijgt dan geen belastingvermindering, maar je hebt volledige vrijheid én lagere kosten. Op lange termijn kan dit netto interessanter zijn dan klassieke pensioensparen, zeker als je de jaarlijkse kosten van fondsen en verzekeringen in rekening met zich meebrengt.

Maar let op: je mist ook het “gratis” belastingvoordeel, en je moet zelf discipline en inzicht hebben.

Lees: Pensioensparen versus beleggen in ETF's: wat is echt voordeliger?

Samenvatting

Kan ik mijn pensioenspaarpot overdragen naar een andere bank of verzekeraar?

Ja, dat is mogelijk. Je lastige pensioenspaarpot kan onder bepaalde omstandigheden beïnvloed worden naar een andere aanbieder. Het is echter belangrijk om het onderscheid te maken tussen verschillende soorten overdrachten, want niet elke overdracht is automatisch fiscaal neutraal.

Wanneer is een overdracht belastingvrij?

De overdracht van uw volledige pensioenspaartegoed is belastingvrij in deze twee gevallen:

• Van pensioenspaarrekening naar pensioenspaarrekening (bank naar bank)

• Van pensioenspaarverzekering naar pensioenspaarverzekering (verzekeraar naar verzekeraar)

Let op: het moet altijd gaan om een ​​volledige overdracht van uw pensioenkapitaal.

Wanneer is de overdracht wél belastbaar?

Een overdracht is wél fiscaal belastbaar wanneer:

• Je een gedeeltelijke overdracht doet

• Je overstap van bank naar verzekeraar of beveiligd

In dat geval wordt de bestaande reserve opgenomen als een opname, en ben je een fiscale eindheffing verschuldigd (doorgaans 8% of meer, afhankelijk van je leeftijd en contractvoorwaarden).

Moet je uitstapkosten betalen?

De maatschappij van bank waar je vertrek, mag uitstapkosten aanrekenen . Wettelijk mogen die niet hoger zijn dan 5% van je defecte reserve. Veel exploitant een verlaagd tarief: in de laatste vijf jaar van het contract dalen de uitstapkosten elk jaar met 1%, tot ze uiteindelijk op 0% staan ​​bij het bereiken van de einddatum.

Voorbeeld: Zit je in het vierde jaar voor einddatum? Dan bedragen de uitstapkosten maximaal 1%.

Moet je instapkosten betalen bij de nieuwe aanbieder?

Bij overdracht van een pensioenspaarpot naar een nieuwe verzekeraar of bank worden meestal geen instapkosten aangerekend. Toch loont het om dit op voorhand expliciet te bevestigen met de ontvangende partij.

Hoe zit het bij niet-fiscale levensverzekeringen?

Voor niet-fiscale beleggingsverzekeringen (zoals klassieke tak 23- of tak 21-contracten zonder fiscaal voordeel) gelden andere regels. Bij deze contracten kan je vaak sneller en kosteloos uitstappen, maar het is afhankelijk van de specifieke voorwaarden van je polis.

Conclusie

✅ Een volledige overdracht hetzelfde binnen type (bank → bank van verzekeraar → verzekeraar) is belastingvrij.
⚠️ Overstappen tussen bank en verzekeraar van een gedeeltelijke overdracht is fiscaal belast.
Laat je vooraf goed informeren over de uitstapkosten en het fiscale effect.

Wilt u uw pensioenspaarpot overdragen?
Zorg voor uw contractgegevens en wij zoeken het graag voor u uit.

Conclusie: is pensioensparen iets voor jou?

Voor de meeste Belgen is pensioensparen een goede basis om te starten met pensioenopbouw, zeker als je belastingdruk zal afnemen. Toch is het belangrijk om je goed te informeren over de verschillende formules, de kosten en je eigen horizon.

Wie bewust kiest, haalt het maximale uit het fiscale voordeel. Wie zomaar volgt wat de bank of verzekeraar verzekert, loopt het risico op onnodige kosten en teleurstellende rendementen.

Wil je echt het verschil maken? Combineer pensioensparen dan met een eigen plan — bijvoorbeeld via ETF's, VAPZ of een IPT.