Exchange‑traded funds (ETF’s) zijn populair geworden omdat ze eenvoud, spreiding en lage kosten combineren. Vroeger dachten veel beleggers dat ETF synoniem was voor passief beleggen, maar de opkomst van actieve ETF’s en de voortdurende rol van traditionele beleggingsfondsen leiden tot verwarring. Dit artikel beschrijft wat een actieve ETF is, vergelijkt de structuur met passieve ETF’s en traditionele fondsen en helpt je bepalen welke oplossing bij je past.
Wat is een actieve ETF?
Een actieve ETF is een beursgenoteerd fonds waarvan de portefeuille actief wordt beheerd. In plaats van de samenstelling van een index mechanisch te volgen zoals een tracker, kiest een managementteam de onderliggende effecten en weegt deze om kansen te benutten en de markt te kloppen. De term “ETF” duidt vooral op de manier waarop het product wordt verhandeld: net als een aandeel op de beurs, waardoor de prijs doorlopend tot stand komt en de portefeuille dagelijks wordt gepubliceerd. Dankzij deze structuur hebben actieve ETF’s een hoge liquiditeit en transparantie, maar ze blijven in essentie actief beheerde fondsen en hebben dus hogere kosten dan passieve varianten.
Belangrijk om te onthouden:
-
Doelstelling: een actieve ETF probeert een benchmark te overtreffen. Net als bij traditionele actieve fondsen selecteert het team aandelen of obligaties die zij kansrijk vinden.
-
Kosten: actief beheer vereist onderzoek en transacties. Daarom liggen de beheerskosten van actieve ETF’s doorgaans hoger dan bij passieve ETF’s, maar lager dan bij klassieke beleggingsfondsen.
-
Publicatie van portefeuille: de meeste actieve ETF’s publiceren dagelijks hun holdings; traditionele fondsen doen dit vaak slechts per kwartaal.
Actieve ETF versus traditioneel beleggingsfonds
Een beleggingsfonds (mutual fund) is doorgaans een actief beheerde investeringsvorm waarbij een fondsbeheerder de portefeuille samenstelt met als doel de markt of een benchmark te verslaan. Dit beheer vereist analyse en frequente aanpassingen, wat resulteert in hogere kosten. Slechts een klein deel van de fondsbeheerders slaagt er op lange termijn in om de markt consequent te verslaan en de hogere kosten te rechtvaardigen.
Belangrijkste verschillen
-
Transparantie: actieve ETF’s publiceren doorgaans dagelijks hun volledige portefeuille. Traditionele fondsen rapporteren hun holdings meestal slechts eenmaal per kwartaal, waardoor beleggers gedurende langere tijd weinig inzicht hebben in de actuele positie.
-
Liquiditeit en verhandelbaarheid: ETF’s worden de hele beursdag door verhandeld tegen marktprijzen. Daardoor kun je tijdens de handelsuren kopen of verkopen, limietorders plaatsen en zelfs short gaan of met marge werken. Traditionele fondsen kunnen slechts één keer per dag worden gekocht of verkocht tegen de onbekende slotkoers (net asset value).
-
Kosten: actieve mutual funds rekenen vaak 1–2 % beheerskosten per jaar. Actieve ETF’s hebben doorgaans lagere kosten dan deze fondsen omdat de ETF-structuur goedkoper is om te beheren, en er worden geen trailer fees of sales loads in rekening gebracht. Passieve ETF’s blijven echter het goedkoopst (rond 0,5–1 %).
-
Belastingen: in sommige landen hebben ETF’s een belastingvoordeel omdat verkoop in de portefeuille via “in‑kind” creatie en aflossing gebeurt; beleggers betalen alleen belasting over hun eigen transacties. In België geldt dit voordeel niet: zowel aandelen‑ETF’s als fondsen zijn vrij van roerende voorheffing op koerswinsten. Het verschil zit dus vooral in structuur en kosten.
-
Instapdrempel: traditionele fondsen leggen vaak een minimale investering op (meestal €1.000 – €5.000) en rekenen instap‑ of uitstapkosten. Een actieve ETF kan al gekocht worden met het bedrag van één aandeel en vraagt geen aan- of verkoopkosten, behalve eventuele brokerkosten.
Voorbeeld van kostenverschil
Het verschil in kosten heeft op lange termijn een enorme impact.
Ik verwijs graag naar mijn artikel over "impact van kosten op jouw belegging".
Actieve ETF versus passieve ETF
Passieve ETF’s repliceren de samenstelling van een index (bijvoorbeeld de MSCI World, S&P 500 of BEL 20) en doen slechts minimale aanpassingen om indexwijzigingen te volgen. Zij streven ernaar de indexprestaties te evenaren en rekenen zeer lage kosten. Daardoor zijn passieve ETF’s op lange termijn effectief en populair.
Een actieve ETF daarentegen probeert de index te overtreffen en wordt geleid door een beheerder die effecten selecteert en weegt.
Kosten en prestaties
Onderzoek toont aan dat passieve fondsen gemiddeld beter presteren dan actieve fondsen, mede door hun lagere kosten.
Actieve ETF’s staan qua rendement tussen passieve ETF’s en actieve fondsen in: ze hebben hogere kosten dan passieve, maar vaak lagere kosten dan traditionele fondsen.
Voor- en nadelen
| Kenmerk | Actieve ETF | Passieve ETF | Traditioneel fonds |
|---|---|---|---|
| Doel | Markt overtreffen | Index volgen | Markt overtreffen |
| Beheer | Actief team | Passief (regels volgen) | Actief team |
| Gemiddelde kosten | Lager dan traditionele fondsen, hoger dan passieve ETF’s | ±0,20–0,60 % per jaar | 1,5–2 % of meer |
| Transparantie | Dagelijkse publicatie holdings | Dagelijkse publicatie holdings | Maandelijkse/kwartaalrapportage |
| Verhandelbaarheid | Doorlopend op beurs; limietorders, short/marge mogelijk | Doorlopend op beurs | Slechts één keer per dag tegen NAV |
| Instapdrempel | Eén aandeel, geen instapkosten | Eén aandeel | Vaak minimumbedrag en instap‑/uitstapkosten |
| Geschiktheid | Voor beleggers die geloven in de vaardigheden van de beheerder en bereid zijn iets meer te betalen | Voor langetermijnbeleggers die kosten minimaliseren en marktrendement willen volgen | Voor beleggers die professionele selectie zoeken maar hogere kosten en mindere transparantie accepteren |
Wanneer kies je voor wat?
-
Passieve ETF’s zijn ideaal voor de meeste particuliere beleggers die over een lange horizon beleggen. Door de lage kosten, transparantie en brede spreiding groeien passieve ETF’s al jaren het snelst; in 2023 overstegen de wereldwijde activa in passieve strategieën voor het eerst die in actieve fondsen. Ze vormen daarom de standaardoplossing voor wie op een efficiënte manier een portefeuille wil opbouwen.
-
Actieve ETF’s kunnen interessant zijn wanneer je gelooft dat een bepaald team of thema (bijvoorbeeld obligaties, sectoren of factorstrategieën) kans maakt om beter te presteren dan de markt. Ze combineren de flexibiliteit van een ETF met actief beheer. Wees echter realistisch over de kans op structurele meeropbrengsten en let op de hogere kosten. In België bieden actieve ETF’s geen belastingvoordeel ten opzichte van fondsen.
-
Traditionele beleggingsfondsen zijn nog steeds wijdverbreid, vooral via banken. Ze bieden soms toegang tot niche‑strategieën die (nog) niet via ETF’s verkrijgbaar zijn. De hogere kosten, lagere transparantie en beperkte verhandelbaarheid maken ze echter minder aantrekkelijk voor de doorsnee belegger. Onderzoek toont dat maar weinig fondsbeheerders op lange termijn hun benchmark verslaan, en dat zelfs zonder rekening te houden met kosten actieve fondsen onderdoen voor passieve.
Conclusie
Actieve ETF’s vullen het spectrum tussen passieve ETF’s en traditionele beleggingsfondsen. Zij bieden actieve strategieën in een transparant, verhandelbaar jasje. Voor veel beleggers blijft de passieve ETF echter de beste keuze dankzij lage kosten, eenvoudige structuur en bewezen lange‑termijnresultaten. Een actieve ETF kan zinvol zijn voor specifieke thema’s of in markten waarin men overtuigd is van het vermogen van de beheerder om waarde toe te voegen. Wie kiest voor traditionele fondsen moet zich bewust zijn van de hogere kosten en de lage kans om structureel betere rendementen te realiseren.
